Luận Tội Và Kiểm Soát Độc Tài.

 Kỳ bầu cử 2016 tại Mỹ đã đến hồi kết thúc. Như vậy đảng cộng hòa đã nắm 3 cơ quan quyền lực nhất bao gồm Hạ Viện, Thượng Viện và Tổng Thồng. Liệu độc tài có thể xảy ra không? Cơ chế nào sẽ ngăn cản điều này?

1. Impeachment – Luận tội

Impeachment là một chế định phổ biến ở Mỹ dùng để luận tội chống lại tổng thống đương nhiệm, hoặc bất kì viên chức cấp cao nào nếu ông/bà ta có những hành vi sai trái khi đang tại chức.

Tương tự như hệ thống luật pháp Anh Quốc, quyền buộc tội công chức này được Hiến pháp Hoa Kỳ qui định tại Điều I, mục 2, mục 3 và Điều II mục 4. Theo đó xác nhận: Tổng thống, phó tổng thống, và các viên chức Hoa Kỳ sẽ bị cách chức nếu bị tuyên án phản quốc, nhận hối lộ, khai man hoặc phạm các loại tội phạm nghiêm trọng khác và khinh tội.

Cũng theo đó, để buộc tội viên chức đòi hỏi phải qua hai bước thực hiện. Trước tiên, Hạ viện đưa ra lời buộc tội và tiến hành luận tội. Sau đó và Thượng viện tiến hành xét xử viên chức như một phiên xét xử được thực hiện bởi toà án. Phán quyết có tội hay không có tội sẽ được thông qua bởi Thượng Viện khi có đủ 2/3 số phiếu đồng thuận. Một khi, bị kết án là có tội, viên chức chính phủ này sẽ bị buộc phải rời khỏi văn phòng và không bao giờ được phép nắm giữ một chức vụ nào trong chính phủ nữa.

“The Constitution, Article II, Section 4:
The President, Vice President and all civil Officers of the United States, shall be removed from Office on Impeachment for, and Conviction of, Treason, Bribery, or other high Crimes and Misdemeanors.

The Constitution, Article I, Section 3:
The Senate shall have the sole Power to try all Impeachments.  When sitting for that Purpose, they shall be on Oath or Affirmation.  When the President of the United States is tried, the Chief Justice shall preside:  And no Person shall be convicted without the Concurrence of two thirds of the Members present.

Judgment in Cases of Impeachments shall not extend further than to removal from Office, and disqualification to hold and enjoy any Office of honor, Trust, or Profit under the United States, but the Party convicted shall nevertheless be liable and subject to Indictment, Trial, Judgment, and Punishmnet, according to Law.”

2. Cơ chế bầu cử

Tuy nhiên nhiều người vẫn lo ngại rằng cơ chế luận tội – Impeachment sẽ bị vô hiệu khi Đảng Cộng Hoà - cùng phái đảng với đương kim tổng thống Trump – đã nắm đa số ghế ở lưỡng viện (Hạ viện và Thượng viện). Làm sao họ có thể tiến hành luận tội người tổng thống “cùng thuyền” khi ông có những hành vi sai trái?

Để loại bỏ lo lắng này, nền dân chủ Mỹ đã được các nhà lập quốc trù liệu lập thành những cơ chế bầu cử định kì. Theo đó, 6 năm cho 1/3 số ghế trống ở Thượng viện, 4 năm cho 1 nhiệm kỳ tổng thống, và 2 năm cho các ghế ở hạ viện. Như vậy, để tiếp tục duy trì “cái ghế quyền lực”, họ phải có những chính sách và hành động khôn ngoan lấy lòng cử tri của mình. Hơn thế nữa, mặc dù giữ đa số ghế trong Quốc hội nhưng tiếng nói của Đảng đối lập – Đảng Dân Chủ vẫn có sức mạnh nhất định.

Bên cạnh đó, quyền được sở hữu và sử dụng vũ khí ghi nhận trong tu chính án thứ 2 cũng cùng dùng để kiểm soát sự lạm quyền của hành pháp nói riêng và chính phủ nói chung. Cũng như Madison nói rằng: Một thứ rào cản bằng giấy không thể nào bảo vệ được tự do thực sự. Đó cũng là nguyên nhân cho những tiền lệ truất phế các viên chức tồi được thực hiện bằng cách ám sát đã từng xảy ra trong lịch sử Mỹ.

- NPU